#1899 - In de schuilkelder in Israël

Voor het eerst komt de leider van de katholieke kerk uit de VS. Robert Prevost is geboren in Chicago en is sinds gisteravond de nieuwe paus. De nieuwe bisschop van Rome noemt zichzelf Leo XIV. En in die naam zit zijn boodschap verscholen: de vorige paus met de naam Leo was een sociale paus die zich inzette voor de armen en naastenliefde. Door zijn naam kiest de nieuwe paus voor tegengeluid. Want juist dat sociale gezicht klinkt nu niet door vanuit het Witte Huis. De nieuwe paus doet theologe Laetitia van der Lans denken aan Mariann Bude. De bisschop die recht voor de ogen van Trump zijn beleid bekritiseerde. De Amerikaanse president zette haar weg, maar dat zal Trump niet durven bij de paus. In dat opzicht kan Leo XIV op gelijke hoogte met de president in gesprek gaan, volgens van der Lans, om een verbindend geluid te laten horen. In de VS wordt vol blijdschap gereageerd op het nieuws dat de 267e paus uit hun land komt. En vol verrassing. Ook Amerikanen zien het contrast tussen de woorden van de Amerikaanse president Trump en die van de nieuwe paus. Er circuleren volgens verslaggever Simone Tukker ook berichten van Robert Prevost eerder vol kritiek op het migratiebeleid van Trump. Maar dat geeft in de VS ook hoop, vertelt Tukker in Podcast De Dag. Het is een kans om een ander geluid te laten horen vanuit Amerika. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Ulrike Nagel

9 Maj 25min

99 jaar oud en als cadeau nog een film uitbrengen. David Attenborough doet het vandaag. Zijn nieuwe film Ocean is vanaf nu te zien in de bioscopen. Bijna een eeuwlang reisde Attenborough de wereld over om kijkers van over de hele wereld de schoonheid van de planeet te laten zien. Maar door de jaren heen kreeg de rol van de mens op die planeet een steeds groter aandeel in zijn natuurdocumentaires. In deze nieuwe film Ocean zegt Attenborough dat hij na bijna 100 jaar reizen tot het inzicht is gekomen dat juist het water de belangrijkste plek op aarde is. Want de oceanen kunnen ons helpen om klimaatverandering tegen te gaan. Wat maakt zo'n film van juist hem over oceanen los? Zeebioloog bij Naturalis Katja Peijnenburg heeft hoop dat het een impact gaat hebben op de bescherming van de oceanen. De stem van treinenprogramma Rail Away Bob van der Houven sprak in de jaren '90 de Nederlandse versie van Attenborough's natuurseries in. Hij kroop dus in de huid van David Attenborough zelf: wat is het geheim van zijn vertellingen? Volgens van der Houven is hij de grootste omdat hij zo dichtbij de kijker komt. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Sid van der Linden

8 Maj 21min

"De proporties lijken in Israël volledig zoekgeraakt." Het zijn de woorden van minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken. Hij vindt dat Israël met de voortdurende humanitaire blokkade van Gaza de mensenrechten en democratische principes niet meer respecteert. Deze week kwam Israël met een nieuw militair plan voor de Gazastrook, met de naam 'Gideons strijdwagens'. Ministers hebben het over het permanent bezetten van de Gazastrook, en het verplaatsen van Palestijnen. Journalist en oud-correspondent Inez Polak vertelt wat dit nieuwste plan inhoudt. En hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam André Nollkaemper bespreekt hoe het zich verhoudt tot het internationaal recht.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Dieuwke Teertstra Redactie: Ivo Talsma

7 Maj 22min

Sch(Merz), kopt het Duitse Bild na een dramatisch verlopen stemming vanochtend in de Bondsdag - een samenvoeging van schmerz (pijn) en Merz. Want totaal onverwacht heeft Friedrich Merz, die vandaag als nieuwe bondskanselier van Duitsland zou beginnen, bij een eerste stemming geen meerderheid gekregen. Dit betekent, zegt correspondent Charlotte Waaijers in podcast De Dag, een ernstige politieke beschadiging nog vóór hij van start kon als Bondskanselier. Hij lijdt hoe dan ook politiek pijn door de gang van zaken vandaag. Wat is er aan de hand en wat betekent deze historische stemming voor de monsterklus waar Merz eigenlijk zo snel mogelijk mee aan de slag wil? Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek

6 Maj 23min

Wie beelden van de bevrijding oproept denkt aan grote mensenmassa's met vlaggetjes in de hand, colonnes met legervoertuigen en soldaten door de straten en vooral grote blijdschap verlost te zijn van bezetter Nazi-Duitsland. Maar in die meidagen van 1945 gebeurde er veel meer dan dat. De blik op dat deel van de bevrijding is in de afgelopen 80 jaar flink uitgebreid. In Podcast De Dag historicus Tijmen Dokter over de andere kant van de bevrijding. Aan de hand van drie ooggetuigen vertelt hij hoe bijvoorbeeld Joden werden opgevangen na de verschrikkingen die ze meemaakten in de concentratiekampen. Tot in de jaren '60 was er geen oog voor hun leed. Nu komen de verhalen van collaborateurs steeds vaker naar boven, door het openstellen van archieven en mensen die in hun eigen familiegeschiedenis duiken. Dat noemt Dokter goed: ook het perspectief van hen is belangrijk om te vertellen voor de hele maatschappij. Reageren: mail naar dedag@nos.nl Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek

5 Maj 23min

Podcast De Dag presenteert als weekendbijlage op zaterdag de serie Van onze correspondent. Iedere week maken we kennis met een van de correspondenten van de NOS, met het land waar ze wonen en de verhalen die wat hen betreft meer aandacht verdienen. Verder: persoonlijke ontboezemingen, cultuurtips en luisteraarsvragen.  Vandaag: correspondent Latijns Amerika Nina Jurna Wil je reageren of heb je een vraag aan onze correspondenten, mail dan naar: dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Rosanne Sies en Lisanne van Sadelhoff

3 Maj 42min

Het helpt tegen eenzaamheid, we bewegen er meer door, het verlaagt stress, zorgt voor wat meer koelte in tijden van klimaatverandering en uiteindelijk leven we er zelfs langer door. Bomen en groen om ons heen doen ons goed blijkt uit onderzoeken. En toch lukt het maar niet om meer groen aan te leggen. De cijfers dalen en daar bedacht de Nederlandse groenexpert Cecil Konijnendijk een simpele formule op, die inmiddels van Arnhem tot aan Australië wordt overgenomen. "Ik heb 30 boeken geschreven, maar met één social media post heb ik meer impact gehad dan met al die boeken bij elkaar", lacht Konijnendijk. Hij noemt het bizar dat deze formule zo aanslaat, maar "het was allemaal te vaag". Er is zoveel meer bekend geworden over de waarde van groen "en deze formule zorgt voor discussie en actie", aldus Konijnendijk. Tweederde van de Nederlandse gemeentes hebben de leidraad overgenomen en projectontwikkelaars hebben veel interesse. Alleen op het resultaat is het nog even wachten, want voor bomen volgroeid zijn duurt even. Podcast De Dag verruilt het grote wereldnieuws een week voor goed nieuws. Want het nieuws is, zeker in deze tijd, vol ellende, onheil en somberte. En daarom verlaten we deze meivakantie de studio en trekken het land in voor vijf opbeurende lichtpuntjes. Reageren? Mail naar dedag@nos.nl. Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek & Rosanne Sies

2 Maj 20min

Door heel het land verdwijnen de buurtsupers, supermarkten in kleine dorpen. Ze kunnen de concurrentie met de grote ketens en bezorgservices niet meer aan. Toch zwemmen sommige dorpen tegen de stroom, tegen de trend, in. Zoals het Gelderse dorp Megchelen, met haar duizend inwoners. Daar houdt niet één eigenaar, maar het hele dorp de buurtsuper draaiende. Peter Jager is voorzitter van de stichting die de buurtsuper runt: "In de tijd dat onze buurtsuper verdween in Megchelen, zeiden we: dat kan niet. We moeten hier gewoon een winkel hebben en toen hebben daarvoor gezorgd." Inmiddels is het de trots van het dorp en werken tientallen dorpsbewoners af en toe vrijwillig in de winkel. Podcast De Dag verruilt het grote wereldnieuws een week voor goed nieuws. Want het nieuws is, zeker in deze tijd, vol ellende, onheil en somberte. En daarom verlaten we deze meivakantie de studio en trekken het land in voor vijf opbeurende lichtpuntjes. Reageren? Mail naar dedag@nos.nl. Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek

1 Maj 19min